ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕အႀကီးဆုံး အင္းေတာ္ႀကီးအုိင္အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

အင္းေတာ္ႀကီးသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အႀကီးဆုံး သဘာ၀ေရအုိင္ႀကီး ျဖစ္သလုိ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏အႀကီးဆုံးကန္မ်ားတြင္လည္း တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္သည္။ ေရွးရာဇ၀င္မွတ္တမ္းမ်ား တြင္ေတာ့ အင္းႀကီးေနရာသည္

လူေနထုိင္ ခဲ့ေသာေဒသ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ဥတၱရေစာျဖဴမင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ ၿမဳိ႕ေတာ္ဟု ဆုိၾကသည္။ ထုိၿမဳိ႕ေတာ္ကုိ ေရႊေတာင္ နတ္မင္းႀကီး၏ အမိန္႔အရ နဂါးမင္းသားက အင္းဖြဲ႔ရာမွ ၿမဳိ႕ေတာ္ေပ်ာက္ကြယ္ၿပီး အင္းႀကီးျဖစ္ လာခဲ့ သည္ဟု

ထုိထုိ ရာဇ၀င္မ်ားက ေဖာ္ျပၾက သည္။ ဥတၱရေစာျဖဴမင္း၏ ေပ်ာက္ဆုံးသြားေသာေရႊၿမဳိ႕ေတာ္ဟူ၍ လည္းေခၚၾက သည္။ ဥတၱရေစာျဖဴရဲ႕သား က်ားျဖဴမင္းသား သည္ အင္းႀကီးဖြဲ႔ေသာ အခ်ိန္ မင္းညီမင္းသား အခ်ဳိ႕ႏွင့္ ေတာ

ကစား သြားေန၍ အင္းဖြဲ႔ရာေသဆုံးျခင္းမရွိပဲ က်န္ရစ္ ခဲ့ေလ သည္။ ၎သည္ မုိင္းသုံေတာင္နားတြင္ က်င္လည္က်က္ စားေနရင္ ေနာက္နန္းမြန္ ႏွင္ ့

ေတြ႕ဆုံ ေပါင္းဖက္၍ သားသုံးပါး ဖြားျမင္ ခဲ့ၿပီး ထုိသားေတာ္ သုံးပါးမွ တစ္ဆင့္ မုိးညွင္း၊ မုိးေကာင္း၊ မုိးမိတ္၊ ၿမိဳ႕မ်ားေပၚလာခဲ့ သည္ဟု ဆုိၾက သည္။

အင္းေတာ္ႀကီးကန္ကို ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ျမစ္ႀကီးနားခ႐ိုင္၊ မိုးၫွင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ တည္ရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အႀကီးဆုံးေသာ သဘာဝ အင္းႀကီးျဖစ္ သည္။ ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ အလ်ား (၁၄)မိုင္၊

အနံ(၇)မိုင္ရွိၿပီး စတုရန္းမိုင္ ၁၀၀ အပါအဝင္ဧရိယာ ၃၁၄.၆၇ စတုရန္းမိုင္ က်ယ္ဝန္းပါသည္။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ၇၀၀-ေပ အျမင့္တြင္ တည္ရွိသည္။

မိုးရာသီအခ်ိန္တြင္ အေနာက္ ဘက္ကမ္းရွိ လုံးတုံႏွင့္ အေရွ႕ဘက္ကမ္းရွိ ဟဲပု႐ြာအၾကား ေရျပင္အက်ယ္ဆုံးျဖစ္ သည္။ ေရျပင္ႀကီး သက္သက္ အက်ယ္အဝန္းသည္ (၄၄.၉) စတုရန္းမိုင္ရွိသည္။

အင္းေတာ္ႀကီးကန္ အတြင္း အမႈိက္ဒိုက္သ႐ိုက္ ကင္းစင္သည္။ ေရၾကည္လင္သည္။ ေရျပင္က်ယ္ႀကီးသည္ ပင္လယ္ျပင္တမၽွ ႐ႈမဆုံးေအာင္

လွပ သည္။ အျမင့္ ေပ ၁၀ဝ၀ ေက်ာ္မွ ၄၀ဝ၀ ေက်ာ္ထိ မတ္ေစာက္ျမင့္မားေသာ ေတာင္တန္းမ်ား ေက်ာက္ေတာင္ႀကီးမ်ား ဝန္းရံ ထားပါ သည္။

အင္းေတာ္ႀကီးကန္၏ အလယ္ အင္းစြယ္ တစ္ခုေပၚတြင္ ေ႐ႊမၪၨဴေစတီေတာ္ကို တည္ထားသည္။ အင္းေတာ္ႀကီး ကန္သည္ ပတ္ပတ္လည္၌ ေတာင္႐ိုးေတာင္ စြယ္မ်ား ဝိုင္းရံထားသည့္ ခ်ိဳင့္ဝွမ္းႀကီးျဖစ္ သည္။

ေ႐ႊမၪၨဴဘုရားသည္ ကခ်င္ျပည္နယ္၏ အဓိကရ ေစတီေတာ္ႀကီး ျဖစ္သည္။ တေပါင္းလဆန္း ဘုရားပြဲေတာ္ က်င္းပခ်ိန္ နီးကပ္ လာလၽွင္ ဘုရားေစတီအေရာက္ လူေလၽွာက္သြားႏိုင္ရန္ သဲလမ္းမႀကီ းႏွစ္လမ္း ေပၚလာ တတ္သည္။

ဘုရားပြဲေတာ္ၿပီး သည့္အခါ သဲလမ္းမ်ား ေရထဲ ျပန္ျမဳပ္ သြားတတ္ သည္။ ဘုရားပြဲေတာ္သည္ အနီးစပ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ ရပ္ေဝးဧည့္သည္ မ်ားျဖင့္ စည္ကားေလ့ ရွိသည္။ အင္းပတ္ဝန္းက်င္တြင္ တိုင္းလၽွံ(ရွမ္းနီ)ဟုေခၚေသာ ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႔သည္

ေရွးအစဥ္အဆက္ ကတည္းကေနထိုင္ ခဲ့ၾက သည္။ အင္းေတာ္ႀကီးကို ရွမ္းဘာသာ အားျဖင့္ ေလာင္းလုံစည္ခမ္း သို႔မဟုတ္ လင္လုံ ဟုေခၚၾက သည္။

စည္ခမ္းအင္းႀကီးဟု အဓိပၸာယ္ရ သည္။ စည္ခမ္း ဆိုသည္မွာ အင္းေတာ္ႀကီးအင္း ဟူ၍ မျဖစ္ေပၚလာမီက ယင္းေဒသတြင္ရွိ ခဲ့ေသာၿမိဳ႕ႀကီးတစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။

အင္းေတာ္ႀကီးကန္ပတ္လည္တြင္ အင္းေတာ္ႀကီး ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ ေဘးမဲ့ေတာတည္ရွိသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ ခဲ့သည္။ ႐ႈေမၽွာ္ခင္းမ်ား၊ ရွားပါးႏို႔တိုက္သတၱဝါမ်ား၊ ငွက္မ်ား အပါအဝင္ မ်ိဳးကြဲတိရစၧာန္မ်ားအား ေတြ႕ရွိ ႏိုင္သည္။

မ်ိဳးသုဥ္းမည့္ အႏၲရာယ္ က်ေရာက္ေနေသာ ငွက္ ၁၀ မ်ိဳးအပါအဝင္ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းႏွင့္ ဌာေန ငွက္မ်ိဳးေပါင္း ၂၀၀၀၀၊ တစ္ကမၻာလုံး အတိုင္းအတာျဖင့္ မ်ိဳးသုဥ္းလု ျဖစ္ေနေသာ လိပ္ ၅ မ်ိဳးႏွင့္ ဤေနရာ တြင္သာ ေတြ႕ႏိုင္သည့္

ငါးမ်ိဳးစိတ္ ၇ မ်ိဳး အပါအဝင္ ငါးမ်ိဳးေပါင္း ၉၃ မ်ိဳးတို႔အား ေတြ႕ရွိ ႏိုင္ေသာ အဓိကက်သည့္ ေရတိမ္ေဒသ တစ္ခု ျဖစ္ သည္။ အဆိုပါငွက္မ်ိဳးမ်ားအနက္ Greylag Geese၊ Oriental Darter၊

Purple Swamphen တို႔အား ဇန္နဝါရီလတြင္ အေတြ႕ရမ်ားသည္။စက္ေလွမ်ားျဖင့္လွည့္လည္ၾကည့္႐ႈပါက ႐ႊံ႕ၫႊန္ပိုင္းေနမ်ိဳး စိတ္မ်ား၏ ဘဝ ႐ႈခင္းမ်ား ကိုျမင္ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ကန္ႏွင့္ ႐ႊံ႕ၫႊန္ေဒသသည္ ေဆာင္းခိုငွက္မ်ား ခိုလႈံ ရာျဖစ္သည္။

ပတ္ဝန္းက်င္႐ြာမ်ားမွ အညစ္အေၾကး မ်ားက ေရအရည္အေသြး ကိုၿခိမ္းေျခာက္ လ်က္ရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ မိုးရာသီေရာက္လၽွင္ ေရမ်ားျပန္လည္ သန္႔ရွင္းသြားသည္ သာျဖစ္သည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂ ရက္ေန႔တြင္ က်ေရာက္ေသာ ကမၻာ့ေရတိမ္ေဒသမ်ားေန႔တြင္ အင္းေတာ္ႀကီး ကန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ မိုးယြန္းႀကီးအင္း ၿပီးလၽွင္ ဒုတိယေျမာက္ ရမ္ဆာ စာရင္းဝင္ ေရတိမ္ေဒသ တစ္ခု ျဖစ္လာ ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း

ျမန္မာႏိုင္ငံ အစိုးရႏွင့္ ရမ္ဆာ အတြင္းေရးမႉး႐ုံးတို႔က ေၾကျငာခဲ့သည္။ ရမ္ဆာစာရင္းဝင္ ျဖစ္လာမႈေၾကာင့္ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ တိုးတက္မႈေကာင္းတစ္ခု ျဖစ္ေသာ္လည္း ေရေဝေဒသရွိ

စမ္းေခ်ာင္းမ်ားတြင္ တရားမဝင္ အာတီဆင္ အသုံးျပဳ ေ႐ႊက်င္မႈမ်ားက ကန္၏ေတာင္ဘက္ပိုင္းတြင္ ႏုန္းေျမမ်ား ပို႔ခ်ျခင္းႏွင့္ ညစ္ညမ္းမႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစျခင္း ကဲ့သို႔ေသာ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိေနေသးသည္။

အင္းေတာ္ႀကီးအုိင္ အံ့ဖြယ္ကုိးပါး အင္းေတာ္ႀကီးသည္ျမန္မာျပည္တြင္ အႀကီးဆုံးအင္းျဖစ္

၁- အလွ်ား – ၈ တိုင္၊ အနံ- ၄ တုိင္း ရွိျခင္းကတပါး။
၂- အေနာ္ အတၱအုိင္ကဲ့သုိ႔ အလြန္ေရ သန္႔ရွင္းျခင္း ေၾကာင့္ တပါး။
၃- အလြန္က်ယ္၀န္းသည့္ အင္းျဖစ္ေသာ္လည္း အင္းထဲတြင္ စုိး၀ါးေသာ မိေခ်ာင္း စသည့္ ငါးႀကီးတုိ ႔ကုိ မစုိး၀ါးရ ေအာင္ အင္းေတာ္ႀကီး အရွင္က ထိန္းသိမ္းျခင္းေၾကာင့္အံ့ဖြယ္တပါး။
၄- အင္းႀကီးထဲ တြင္ မေတာ္တဆ လူတုိ႔က်ေသဆုံး ရေသာ္လည္းအနာအဆာ မရွိ ငါးႀကီးမ်ာလည္း မစားပဲ ကမ္းစပ္ေရွာက္ေအာင္ လႈိင္းပုတ္ခတ္ တင္ေပးျခင္း။

၅- အင္းနားတြင္ ေရႊက်င္ေသာ္ ေရႊမ်ား ရရွိျခင္း။

၆- အမုိက္သရုိက္မ်ားကုိ အင္းထဲတြင္ မရွိရေအာင္ ေန႔စဥ္ညတုိင္း ကမ္းသုိ႔အေရာက္လႈိင္းပုတ္ခတ္ေပးျခင္း။
၇- တႏွစ္ သုံးႀကိမ္က် သားမက္ေတာ္ နမ့္တိမ္းအရွင္က ေယာကၡမထံအရွင္ႀကီးထံသုိ႔ ေရေျပာင္းျပန္ ဆန္တက္ျခင္း။
၈- စစ္တုိက္ရာ ပါ၀င္ ကူညီေသာ ေခ်ာင္းမ်ားကုိ အင္းထဲသုိ႔ သန္႔ရွင္းစြာ ၀င္ျပဳျခင္း။
၉- ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း တန္ေဆာင္ မုန္းလမွ စ၍ ျပာသုိလအထိ အင္းထဲရွိငါးမ်ားကုိ အင္းေတာ္ႀကီးေတာင္ပုိင္း အျခားကြာ(၈)ဘုရားထိ လြဲအိမ္ေတာင္ အရွင္ႀကီးက အင္းထဲရွိငါးမ်ားကုိ ေဆးခတ္သျဖင့္ ငါးမ်ားစြာေသျခင္းျဖင့္ အ့ံဖြယ္ ကုိးပါး သည္။
ေနလင္းအင္းေတာ္ႀကီး-အင္းေတာ္ႀကီးသမုိင္းမွတ္တုိင္မ်ား Credit – Thutazone