ဗုဒၶဘာသာဝင္ သိိသင့္သိထိုက္ေသာ အေျခခံံ၊အတိုခ်ဳပ္
ကေလးငယ္ေတြက ပဲေမးေမး ၊ဘာသာျခားေတြ က ပဲေမးေမး ၊ ဘယ္သူေမးေမးဗုဒၶဘာသာ အေျခခံ ၊အတိုခ်ဳပ္ ေလာက္ေတာ့ေျဖနိုင္ ရမယ္၊ သိထား သင့္တယ္။ အဲဒီလို ေျဖနိုင္ေအာင္္ သိရေအာင္လို႔ ေဖာ္ျပေပးလိုက္ ပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာဝင္တိုင္း သိသင့္ေသာ သိမွတ္ ဖြြယ္ရာမ်ား
ဗုဒၶဘာသာ
ဗုဒၶ = ျမတ္စြာဘုရား ၊ဘာသာ = အယူ
သာသနာေတာ္
အဆုံးအမကို လိုက္နာက်င့္သုံး
လကၡဏာေရးသုံးပါး
အနိစၥ = မျမဲျခင္း ၊ ဒုကၡ = ဆင္းရဲျခင္း ၊အနတၱ = အစိုးမရျခင္း
ဘဒၵကမၻာတြင္ ပြင့္ေတာ္မူေသာ ဘုရားငါးဆူ
၁။ ကကုသန္ျမတ္စြာဘုရား ၊ ၂။ ေကာဏဂုံျမတ္စြာဘုရား ၊ ၃။ ကႆပျမတ္စြာဘုရား ၊ ၄။ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား ၊၅။ အရိေမေတၱယ်ျမတ္စြာ ဘုရား (ေနာင္ပြင့္ေတာ္မွုမည္)
သာသနာေတာ္သုံးရပ္
၁။ ပရိိယတၱိ သာသနာ = ပိိဋကတ္စာေပသင္ၾကားျခင္း ၊၂။ ပဋိိပတၱိ သာသနာ = တရားေတာ္ႏွင့္အညီက်င့္ျခင္း ၊ ၃။ ပဋိေဝဒ သာသနာ = ထိုးထြင္းသိျမင္ျခင္း
ရတနာသုံးပါး
၁။ ဘုရား ၊ ၂။ တရား ၊ ၃။ သံဃာ
ေဂါတမဗုဒၶျမတ္စြာ ဘုရားႏွင့္ ပတ္သက္၍ သိိသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား
ျမတ္စြာဘုရား၏ ဖခမည္းေတာ္အမည္ = သုေဒၶါဓန ၊ ျမတ္စြာဘုရား၏ မယ္ေတာ္အမည္ = မယ္ေတာ္မာယာ ျမတ္စြာဘုရား၏ ေမြးဖြားရာဇာတိ = ကပၸိလ၀တ္ ၊ ျမတ္စြာဘုရား၏ ငယ္နာမည္ = သိဒၶတၳမင္းသား
ျမတ္စြာဘုရား၏ ၾကင္ယာေတာ္ = ယေသာ္ဓရာ ၊ ျမတ္စြာဘုရား၏ သားေတာ္ = ရာဟုလာ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဖြားဖက္ေတာ္ ခုႏွစ္ေယာက္= ေမာင္စံ၊ ခႏၶိကျမင္း၊ ကာဠဳဒါရီအမတ္၊ ၊ ေရႊအိုးႀကီးေလးလုံး၊ ညီေတာ္အာနႏၵာ၊ ယေသာ္ဓရာ၊ ေဗာဓိေညာင္ပင္
သံေဝဇနိယ ေလးဌာန
၁။ ျမတ္စြာ ဘုရား ဖြားျမင္သည့္ အရပ္ = လုံမၺနီဥယ်ာဥ္္ ၊ ၂။ ဘုရားအျဖစ္ေရာက္ေတာ္မူေသာေနရာ = ဗုဒၶဂါယာ ၊ ၃။ ဓမၼစၾကာတရား ဦးေဟာေတာ္မူေသာေနရာ = မိဂဒါဝုန္ေတာ ၊ ၄။ ပရိိနိဗၺာန္ျပဳေသာေနရာ = ကုသိနာ႐ုံ
သတၱဌာန ခုႏွစ္ပါး
၁။ ေအာင္ျမင္ေတာ္မူေသာ ေဗာဓိေညာင္ပင္၏ အေရွ႕ေျမာက္ တစ္လံကြာ ေရႊပလႅင္ဌာန ၊ ၂။ ေဗာဓိပင္၏ ေျမာက္ဘက္ ၁၀ လံကြာဌာန အနိမိသအရပ္ ၃။ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ အနိမိသအၾကားႏွစ္လံကြာဌာန ရတနာစၾကၤ ံ
၄။ ေဗာဓိပင္၏ အေနာက္ေျမာက္ ၁၅ လံကြာ ရတနာဃရေရႊအိမ္္ ၅။ ေဗာဓိပင္၏ အေရွ႕ ၃၂ လံကြာ အဇပါလ ဆိတ္ေက်ာင္းေညာင္ပင္ ၆။ ေဗာဓိပင္၏ အေရွ႕ေတာင္ ၁၅ လံကြာ မုစလိႏၵာအိုင္၀ယ္ နဂါးပါးျပင္းေအာက္ဌာန ၇။ ေဗာဓိပင္၏ ေတာင္ဘက္ ၁၁ လံံကြာ လင္းလြန္းပင္အရပ္
ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ကိုးပါး
၁။ အရဟံ = ပူေဇာ္အထူးခံယူေတာ္မူထိုက္ေသာဂုဏ္။ ၂။ သမၼာသမၺဳေဒၶါ = အလုံးစုံေသာတရားအေပါင္းကိုသိျမင္ေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၃။ ဝိဇၨာစရဏသမၸေႏၷာ = ဝိဇၨာသုံးပါး၊ ဝိဇၨာရွစ္ပါး၊ စရဏတရား ၁၅ပါး တို႔ႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မူေသာဂုဏ္။ ၄။ သုဂေတာ = ေကာင္းေသာစကားကိုသာဆိုေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၅။ ေလာကဝီဒူ = ေလာကသုံးပါးကို သိေတာ္ မူအပ္ေသာ ဂုဏ္။ ၆။ အႏုတၱေရာ ပုရိသ ဓမၼသာရထိ= မယဥ္ေက်းေသာ လူနတ္ျဗဟၼာ သတၱဝါတို ႔ကို ယဥ္ေက်းေအာင္ဆုံးမေသာဂုဏ္။
ရ။ သတၳာေဒ၀မႏုႆာနံ = နတ္လူတို႔၏ ဆရာျဖစ္ေတာ္မူေသာ ဂုဏ္။ ၈။ ဗုေဒၶါ = သစၥာေလးပါးကို သိေတာ္မူေသာဂုဏ္။ ၉။ ဘဂဝါ = ဘုန္းေတာ္ေျခာက္ပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မူေသာဂုဏ္။
တရားဂုဏ္ေတာ္ ေျခာက္ပါး
၁။ သြာကၡာေတာ = တရားေတာ္၏ အစ,အလယ္,အဆုံးေကာင္းေသာဂုဏ္။၂။ သႏၵိဌိေကာ = ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာ မဂ္ပညာျဖင့္ ကိေလသာကိုိ ေအာင္တတ္ေသာ ဂုဏ္။
၃။ အကာလိေကာ = အခါမလင့္ ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာေပးတတ္ေသာဂုဏ္။ ၄။ ဧဟိပႆိေကာ = လာလွည့္ရွုလွည့္ဟူ၍ အစီရင္ကိုခံ ထိုက္ေသာ ဂုဏ္။
၅။ ၾသပေနယ်ိေကာ = စိတ္ႏွင့္မခြာ ဘဲေဆာင္ျခင္းငွာ ထိုက္ေသာ ဂုဏ္။ ၆။ ပစၥတၱံံေဝဒိတေဗၺာဝိညဴဟိ = ပညာရွိတို ႔စိတ္၌ သိအပ္ ခံစားအပ္ေသာ ဂုဏ္။
သံဃာ့ဂုဏ္ေတာ္ ကိုးပါး
၁။ သုပၸဋိပေႏၷာ = သိကၡာက်င့္၀တ္တို႔ကို ေကာင္းစြာ က်င့္ေတာ္ မူေသာဂုဏ္။၂။ ဥဇုပၸဋိပေႏၷာ = သိကၡာက်င့္၀တ္ တို႔ကို ေျဖာင့္မတ္စြာ က်င့္ေသာဂုဏ္။၃။ ဥာယပၸဋိပေႏၷာ = နိဗၺာန္၏ အက်ိဳးငွာ က်င့္ေတာ္မူေသာဂုဏ္။
၄။ သာမိိစိပၸဋိပေႏၷာ = အရိုအေသျပဳထိုက္ေအာင္ သိကၡာတို႔ကိုရိုေသ ထိုက္ေသာ ဂုဏ္။၅။ အာဟုေနေယ်ာ = အေဝးမွေဆာင္၍ သီလ၀န ၱတို႔အား လွူအပ္ေသာ ပစၥည္းကိုခံယူေတာ္မူထိုက္ေသာဂုဏ္။
၆။ ပါဟုေနေယ်ာ = ခ်စ္ခင္ႏွစ္လိုအပ္ေသာဧည့္သည္တို႔အဖို႔ စီရင္ထားေသာျမတ္ေသာအလွူကိုခံေတာ္မူထိုက္ေသာဂုဏ္။ရ။ ဒကၡိေနေယ်ာ = တမလြန္ေလာကကို ယုံၾကည္၍ေပးအပ္ေသာ ျမတ္ေသာအလွူကိုိခံေတာ္မူ ထိုက္ေသာ ဂုဏ္။
၈။ အဥၨလီကရဏီေယ်ာ = ေကာင္းမူကို အလို ရွိသူတို႔ လက္အုပ္ ခ်ီ၍ ရွိခိုးျခင္းငွာ ထိုက္ေတာ္မူေသာဂုဏ္။ ၉။ အႏုတၱရံပုညေခတၱံ = ေကာင္းမွုတည္းဟူေသာ မ်ိဳးေစ့တို႔၏ စိုက္ပ်ိဳးရာ လယ္ေျမေကာင္းသဖြယ္ျဖစ္ေသာဂုဏ္။
အႏွစ္သုံးပါး
၁။ ဒါန ၂။ သီလ ၃။ ဘာ၀နာ
ပစၥည္းေလးပါး
၁။ ဆြမ္း ၂။ ေဆး ၃။ သကၤန္း ၄။ ေက်ာင္း
ဆီီမီးကပ္လွူျခင္းအက်ိဳးႏွစ္ပါး
၁။ ပကတိိမ်က္စိၾကည္လင္ျခင္း ၂။ ဥာဏ္ (မ်က္စိ)ၾကည္လင္ျခင္း
ဆြမ္းအက်ိဳး ငါးပါး
၁။ အာယု = အသက္ရွည္ျခင္း ၂။ ၀ဏၰ = အဆင္းလွျခင္း ၃။ သုခ = ခ်မ္းသာႀကီးျခင္း ၄။ ဗလ = ခြန္အားႀကီးျခင္း ၅။ ပရိဘာန = ဥာဏ္ပညာႀကီးျခင္း
ပန္းလွူရသည့္ အက်ိဳးသုံးပါး
၁။ ႐ုပ္ရည္လွပသည္။ ၂။ ခႏၵာကိုယ္သန္႔ရွင္ းစင္ၾကယ္ေစ သည္။ ၃။ ခံတြင္း အနံ ေမႊးၾကည္ေစသည္။
သီလရွိိသူ ရနိုင္ေသာအက်ိဳး ငါးပါး
၁။ စည္းစိိမ္ဥစၥာရရွိနိုင္သည္။၂။ ဂုဏ္သတင္းေက်ာ္ၾကား နိုင္သည္။ ၃။ တင့္တင့္တယ္တယ္ေနနိုင္သည္။ ၄။ မေတြမေဝဘဲေသရမည္။ ၅။ ေသၿပီးေနာက္ ေကာင္းေသာဘဝေရာက္နိုင္သည္။
တရားနာျခင္း၏ အက်ိဳး ငါးပါး
၁။ မၾကားဖူးေသာ ထုံနည္းပုံစံ တရားေကာင္ းတို႔ကို ၾကားရျခင္း။ ၂။ ၾကားဖူးေသာ တရားေကာင္းကို အဖန္တလဲလဲ မွတ္မိေအာင္နာၾကားရျခင္း။ ၃။ ယုံမွားသံသယကို ေဖ်ာက္နိုင္ျခင္း။၄။ အယူဝါဒကို ေျဖာင့္မတ္စြာ ယူနိုင္ျခင္း။ ၅။ သဒၶါယုံၾကည္ေသာစိတ္တိုးပြားေစျခင္း။
ေမတၱာအက်ိဳး ၁၁ ပါး
၁။ ခ်မ္းသာစြာအိပ္ရသည္။၂။ ခ်မ္းသာစြာနိုးရသည္။၃။ မေကာင္းေသာအိမ္မက္မျမင္၄။ လူနတ္ခ်စ္သနားသည္။၅။ ေဘးလြတ္ေအာင္နတ္တို႔ေစာင္မသည္။၆။ မီးမေလာင္နိုင္၇။ ဓားလက္နက္မထိနိုင္ ၈။ အဆိိပ္ႏွင့္မေသနိုင္
၉။ မေကာင္းေသာစိိတ္ေပ်ာက္သည္။၁၀။ မ်က္ႏွာအဆင္းလွသည္။ ၁၁။ မေတြေဝဘဲေသ၍ ျဗမၼာျပည္သို႔ေရာက္သည္။
သည္းခံျခင္းအက်ိဳး ငါးမ်ိဳး
၁။ လူအမ်ားခ်စ္ျခင္း။၂။ ရန္ၿငိမ္းျခင္း။၃။ အျပစ္နည္းျခင္း။၄။ မေတြမေဝေသရျခင္း။၅။ သုဂတိဘ၀သို႔လားရျခင္း။
အပါယ္္ေလးပါး
၁။ ငရဲ ၂။ တိိရိစၧာန္ ၃။ ၿပိတၱာ ၄။ အသူရကာယ္
ကပ္သုံးပါး
၁။ ဒုဗိ ၻကၡန ၱရကပ္္ = ငတ္မြတ္ေဘးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေသာကပ္ ၂။ သတၱန ၱရကပ္ = လက္နက္ေဘးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေသာကပ္ ၃။ ေရာဂန ၱရကပ္ = ေရာဂါေဘးေၾကာင့္ ပ်က္စီးေသာကပ္
ရပ္ျပစ္ရွွစ္ပါး
၁။ ငရဲ = ခ်မ္းသာမွုအလ်ဥ္းမရွိေသာအရပ္္ ၂။ တိရစၧာန္ = နိဗၺာန္ႏွင့္ဖီလာ မိုးကိုေက်ေပးေသာသတၱဝါ ၃။ ၿပိတၱာ = ကိုိယ္လက္အဂၤါ မမၽွတေသာသတၱဝါ
၄။ အသညေဇာ = ခႏၶာကိုယ္တစ္ပါးသာရွိ၍ အသက္နာမ္မရွိေသာ ျဗဟၼာဘုံ ၅။ ပစၥန ၱေရာ = ရတနာသုံးပါး မသိ၊ မရွိေသာ ေတာခ်ဳံ အုံျခားအရပ္ ၆။ မိစၧာဒိဌိ = မွားေသာအယူရွိေသာ လူမ်ိဳးစု
၇။ ဝိိကလိျႏၵိယ = သစၥာေလးပါးတရားကိုနာၾကားရေသာ္ ၈။ ဗုဒၶသုေညာ တိေဟတုေကာ = အသိအလိမၼာႏွင့္ျပည့္စုံေသာ္လည္း ဘုရားပြင့္ေသာ ကာလႏွင့္လြဲ၍ လူျဖစ္ရျခင္း။
ရန္သူမ်ိဳး ငါးပါး
၁။ ေရ ၂။ မီး ၃။ မင္းဆိုး ၄။ သူခိုး ၅။ မခ်စ္မႏွစ္သက္ေသာသူ
၀ိပတၱိတရား ေလးပါး
၁။ သီလဝိပတၱိ = သီလပ်က္ျခင္း ၂။ ဒိဌိဝိပတၱိ = အယူပ်က္ျခင္း ၃။ အာစာရဝိပတၱိ = အက်င့္ပ်က္ျခင္း ၄။ အာဇီ၀၀ိပတၱိ = အသက္ေမြးမွုပ်က္ျခင္း
ဗ်သနတရား ငါးပါး
၁။ ဥာတိဗ်သန = ေဆြမ်ိဳးဥာတိတို႔ ေသေက်ပ်က္စီးျခင္း ၂။ ေဘာဂဗ်သန = ရာထူးဂုဏ္သိမ္ စည္းစိမ္ဥစၥာေလ်ာက်ပ်က္စီးျခင္း ၃။ ေရာဂဗ်သန = အနာေရာဂါ ႏွိပ္စက္ပ်က္စီးျခင္း ၄။ သီလဗ်သန = အက်င့္သီလပ်က္စီးျခင္း ၅။ ဒိဌိဗ်သန = အယူဝါဒ လြဲမွားပ်က္စီးျခင္း
ကိေလသာ သုံးပါး
၁။ ေလဘ ၂။ ေဒါသ ၃။ ေမာဟ
ကာလ သုံးပါး
၁။ အတိတ္ = လြန္ေလၿပီးေသာကာလ၂။ ပစၥဳပၸါန္ = လက္ရွိကာလ ၃။ အနာဂတ္ = ေနာင္ကာလ
အဂတိတရား ေလးပါး
၁။ ဆႏၵ ၂။ ေဒါသ ၃။ ဘယာ ၄။ ေမာဟ
မ်က္ေမွာက္စည္းစိမ္ပ်က္စီးေၾကာင္းတရား သုံးပါး
၁။ ဣတၳိဓုတၱ = မိန္းမလိုက္စားျခင္း ၂။ သုရာဓုတၱ = ေသေသာက္ၾကဴးျခင္း ၃။ အကၡဓုတၱ = ေလာင္းကစားျခင္း
သရဏဂုံပ်က္ရေသာအေၾကာင္း ႏွစ္ပါး
၁။ မိစၧာဒိဌိအယူကိုေျပာင္းယူျခင္း ၂။ ေသဆုံးျခင္း
ကံသုံးပါး
၁။ ကာယကံ = ကိုယ္ျဖင့္ျပဳျခင္း ၂။ ၀စီကံ = ႏွုတ္ျဖင့္ျပဳျခင္း ၃။ မေနာကံ = စိတ္ျဖင့္ျပဳျခင္း
အာ႐ုံ ေျခာက္ပါး ကာမဂုဏ္တရားမ်ား
၁။ ႐ူပါ႐ုံ = အဆင္းအာ႐ုံ ၂။ သဒၵါ႐ုံ = အသံအာ႐ုံ ၃။ ဂႏၶာ႐ုံ = အနံအာ႐ုံ ၄။ ရသာ႐ုံ = အရသာအာ႐ုံ ၅။ ေဖာဌဗၺ႐ုံ = အေတြ႕အာ႐ုံ ၆။ ဓမၼာ႐ုံ = တရားသေဘာအာ႐ုံ
ပိဋကတ္ သုံးပုံ
၁။ သုတၱန္ ၂။ ဝိနည္း ၃။ အဘိဓမၼာ
ေစတနာ သုံးတန္
၁။ ပုဗၺ = ႀကိဳတင္ေစတနာ ၂။ မုဥၥ = ျပဳဆဲေစတနာ ၃။ ပရ = ျပဳၿပီးေစတနာ
ေလာကပါလ တရားႏွစ္ပါး ( ေလာကကို ေစာင့္ေရွာက္ေသာ တရား။ )
ဟိရီ = အျပစ္မကင္းေသာ အမွု၊ မေကာင္းမွု ျပဳလုပ္ရမည္ကို ရွက္ျခင္း၊ ဩတၱပၸ = အျပစ္မကင္းေသာ အမွု၊ မေကာင္းမွု ျပဳလုပ္ရမည္ကို ေၾကာက္ျခင္း၊
ေလာက သုံးပါး
၁။ သတၱေလာက = လူသတၱဝါမ်ား၏ ေလာက ၂။ သခၤါရေလာက = ျဖစ္ပ်က္ျပဳျပင္ေလာက ၃။ ၾသကာသေလာက = ရွိရွိသမၽွလူသတၱဝါအားလုံးရွိေသာေလာက
ျဗဟၼစိုရ္တရား ေလးပါး
၁။ ေမတၱာတရား ၂။ က႐ုဏာတရား ၃။ မုဒိတာတရား ၄။ ဥပကၡာတရား
သမၸတၱိတရား ေလးပါး
၁။ ကာလသမၸတၱိ = ေခတ္အခါေကာင္းႏွင့္ ၾကဳံေတြ႕ရျခင္း။၂။ ဂတိသမၸတ = လူ႔ဘ၀နတ္ဘ၀ကဲ့သို႔ ေကာင္းေသာဂတိႏွင့္ ၾကဳံေတြ႕ရျခင္း။ ၃။ ဥပဓိသမၸတ = ေျခလက္အဂၤါညီညာျပည့္စုံျခင္း၊ ႐ုပ္ရည္႐ူပကာတင့္တယ္ျခင္း။ ၄။ ပေယာဂသမၸတ = ကာယကံ၊ ၀စီကံ၊ မေနာကံ ကံသုံးပါးျဖဴစင္ေကာင္းမြန္ျခင္း။
သမၸဒါတရား ေလးပါး (မ်က္ေမွာက္ႀကီးပြားေၾကာင္းတရား ေလးပါး)
၁။ ဥဌာနသမၸဒါ = ထႂကြလုံ႔လဝီရိယႏွင့္ ျပည့္စုံမွု ၂။ အာရကၡသမၸဒါ = ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းႏွင့္ ျပည့္စုံမွု ၃။ ကလ်ာဏမိတၱသမၸဒါ = မိတ္ေဆြေကာင္းရွိမွု ၄။ သမဇီဝိတသမၸဒါ = မၽွတစြာအသက္ေမြးမွု
ခႏၶာ ငါးပါး
၁။ ႐ူပကၡႏၶာ ၂။ ေဝဒနာကၡႏၶာ ၃။ သခၤါရကၡႏၶာ ၄။ သညာကၡႏၶာ ၅။ ဝိညာဏကၡႏၶာ
သိကၡာ သုံးပါး
၁။သီလ ၂။သမာဓိ ၃။ပညာ
သစၥာ ေလးပါး
၁။ ဒုကၡသစၥာ ၂။ သမုဒယသစၥာ ၃။ နိေရာဓသစၥာ ၄။ မဂၢသစၥာ
ေစတီ ေလးမ်ိဳး
၁။ ဓမၼေစတီ၂။ ဓါတုေစတီ၃။ ဥဒၶိႆေစတီ၄။ ပရိေဘာဂေစတီ
ဥပါယ္တံမ်ဥ္ ေလးမ်ိဳး
၁။ ေဘဒဥပါယ္ = သေဘာထားအယူအဆကြဲလြဲေအာင္ ေသြးတိုးသပ္လၽွိုသည့္နည္းလမ္း။၂။ ဒဏၡဳဥပါယ္ = ေထာင္ခ်ျခင္း၊ အခ်ဳပ္ခ်ျခင္းစေသာ ဒဏ္ခတ္သည့္နည္းလမ္း။
၃။ သာမဥပါယ္ = ရင္းႏွီးေအာင္ေပါင္းသင္းဆက္ဆံျခင္း၊ ကိုယ္ဘက္ပါေအာင္ ေဖ်ာင္းဖ်ေျပာဆိုစည္း႐ုံးျခင္းနည္းလမ္း။ ၄။ ဒါနဥပါယ္ = ေပးကမ္းျခင္းနည္းလမ္း။
ငရဲ
ဆင္းရဲျခင္းအျပည့္၊ခ်မ္းသာမွု ျမဴမွုန္မၽွမရွိ၊အၾကားအလပ္မရွိ ဒုကၡဆင္းရဲ အဖန္တလဲလဲျဖစ္ေနေသာဆင္းရဲျခင္း။
ကမၼသကတဥာဏ္္
ကံ,ကံ၏အက်ိဳးေပးကို ယုံၾကည္သက္ဝင္ေသာဥာဏ္။ ( ေကာင္းတာလုပ္ရင္ ေကာင္းက်ိဳးရမည္။မေကာင္းတာလုပ္ရင္ မေကာင္းက်ိဳးရမည္လို႔ ယုံၾကည္ေသာဥာဏ္။)
ဗုဒၶသာသနံ စိရံတိဋတု ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ သာသနာ ေရာင္ဝါေနသို႔လင္းေစေသာဝ္။ အဓြန္႔ရွည္ၾကာတည္တံ့ခိုင္ျမဲပါေစေသာဝ္။
သင္ၾကားေလ့လာဗုဒၶဘာသာ
Buddhism Beams (Myanmar)
ယူနီကုတ္
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် သိသင့်သိထိုက်သော အခြေခံံ၊အတိုချုပ်
ကလေးငယ်တွေက ပဲမေးမေး ၊ဘာသာခြားတွေ က ပဲမေးမေး ၊ ဘယ်သူမေးမေးဗုဒ္ဓဘာသာ အခြေခံ ၊အတိုချုပ် လောက်တော့ဖြေနိုင် ရမယ်၊ သိထား သင့်တယ်။ အဲဒီလို ဖြေနိုင်အောင် သိရအောင်လို့ ဖော်ပြပေးလိုက် ပါတယ်။
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တိုင်း သိသင့်သော သိမှတ် ဖွယ်ရာများ
ဗုဒ္ဓဘာသာ
ဗုဒ္ဓ = မြတ်စွာဘုရား ၊ဘာသာ = အယူ
သာသနာတော်
အဆုံးအမကို လိုက်နာကျင့်သုံး
လက္ခဏာရေးသုံးပါး
အနိစ္စ = မမြဲခြင်း ၊ ဒုက္ခ = ဆင်းရဲခြင်း ၊အနတ္တ = အစိုးမရခြင်း
ဘဒ္ဒကမ္ဘာတွင် ပွင့်တော်မူသော ဘုရားငါးဆူ
၁။ ကကုသန်မြတ်စွာဘုရား ၊ ၂။ ကောဏဂုံမြတ်စွာဘုရား ၊ ၃။ ကဿပမြတ်စွာဘုရား ၊ ၄။ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရား ၊၅။ အရိမေတ္တေယျမြတ်စွာ ဘုရား (နောင်ပွင့်တော်မှုမည်)
သာသနာတော်သုံးရပ်
၁။ ပရိယတ္တိ သာသနာ = ပိဋကတ်စာပေသင်ကြားခြင်း ၊၂။ ပဋိပတ္တိ သာသနာ = တရားတော်နှင့်အညီကျင့်ခြင်း ၊ ၃။ ပဋိဝေဒ သာသနာ = ထိုးထွင်းသိမြင်ခြင်း
ရတနာသုံးပါး
၁။ ဘုရား ၊ ၂။ တရား ၊ ၃။ သံဃာ
ဂေါတမဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဘုရားနှင့် ပတ်သက်၍ သိသင့်သော အချက်များ
မြတ်စွာဘုရား၏ ဖခမည်းတော်အမည် = သုဒ္ဓေါဓန ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ မယ်တော်အမည် = မယ်တော်မာယာ မြတ်စွာဘုရား၏ မွေးဖွားရာဇာတိ = ကပ္ပိလဝတ် ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ငယ်နာမည် = သိဒ္ဓတ္ထမင်းသား
မြတ်စွာဘုရား၏ ကြင်ယာတော် = ယသော်ဓရာ ၊ မြတ်စွာဘုရား၏ သားတော် = ရာဟုလာ မြတ်စွာဘုရား၏ ဖွားဖက်တော် ခုနှစ်ယောက်= မောင်စံ၊ ခန္ဓိကမြင်း၊ ကာဠုဒါရီအမတ်၊ ၊ ရွှေအိုးကြီးလေးလုံး၊ ညီတော်အာနန္ဒာ၊ ယသော်ဓရာ၊ ဗောဓိညောင်ပင်
သံဝေဇနိယ လေးဌာန
၁။ မြတ်စွာ ဘုရား ဖွားမြင်သည့် အရပ် = လုံမ္ဗနီဥယျာဉ် ၊ ၂။ ဘုရားအဖြစ်ရောက်တော်မူသောနေရာ = ဗုဒ္ဓဂါယာ ၊ ၃။ ဓမ္မစကြာတရား ဦးဟောတော်မူသောနေရာ = မိဂဒါဝုန်တော ၊ ၄။ ပရိနိဗ္ဗာန်ပြုသောနေရာ = ကုသိနာရုံ
သတ္တဌာန ခုနှစ်ပါး
၁။ အောင်မြင်တော်မူသော ဗောဓိညောင်ပင်၏ အရှေ့မြောက် တစ်လံကွာ ရွှေပလ္လင်ဌာန ၊ ၂။ ဗောဓိပင်၏ မြောက်ဘက် ၁၀ လံကွာဌာန အနိမိသအရပ် ၃။ ဗောဓိပင်နှင့် အနိမိသအကြားနှစ်လံကွာဌာန ရတနာစင်္ကြ ံ
၄။ ဗောဓိပင်၏ အနောက်မြောက် ၁၅ လံကွာ ရတနာဃရရွှေအိမ် ၅။ ဗောဓိပင်၏ အရှေ့ ၃၂ လံကွာ အဇပါလ ဆိတ်ကျောင်းညောင်ပင် ၆။ ဗောဓိပင်၏ အရှေ့တောင် ၁၅ လံကွာ မုစလိန္ဒာအိုင်ဝယ် နဂါးပါးပြင်းအောက်ဌာန ၇။ ဗောဓိပင်၏ တောင်ဘက် ၁၁ လံံကွာ လင်းလွန်းပင်အရပ်
ဘုရားဂုဏ်တော်ကိုးပါး
၁။ အရဟံ = ပူဇော်အထူးခံယူတော်မူထိုက်သောဂုဏ်။ ၂။ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ = အလုံးစုံသောတရားအပေါင်းကိုသိမြင်တော်မူသောဂုဏ်။
၃။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော = ဝိဇ္ဇာသုံးပါး၊ ဝိဇ္ဇာရှစ်ပါး၊ စရဏတရား ၁၅ပါး တို့နှင့် ပြည့်စုံတော်မူသောဂုဏ်။ ၄။ သုဂတော = ကောင်းသောစကားကိုသာဆိုတော်မူသောဂုဏ်။
၅။ လောကဝီဒူ = လောကသုံးပါးကို သိတော် မူအပ်သော ဂုဏ်။ ၆။ အနုတ္တရော ပုရိသ ဓမ္မသာရထိ= မယဉ်ကျေးသော လူနတ်ဗြဟ္မာ သတ္တဝါတို့ကို ယဉ်ကျေးအောင်ဆုံးမသောဂုဏ်။
ရ။ သတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ = နတ်လူတို့၏ ဆရာဖြစ်တော်မူသော ဂုဏ်။ ၈။ ဗုဒ္ဓေါ = သစ္စာလေးပါးကို သိတော်မူသောဂုဏ်။ ၉။ ဘဂဝါ = ဘုန်းတော်ခြောက်ပါးနှင့် ပြည့်စုံတော်မူသောဂုဏ်။
တရားဂုဏ်တော် ခြောက်ပါး
၁။ သွာက္ခာတော = တရားတော်၏ အစ,အလယ်,အဆုံးကောင်းသောဂုဏ်။၂။ သန္ဒိဌိကော = ချီးမွမ်းအပ်သော မဂ်ပညာဖြင့် ကိလေသာကို အောင်တတ်သော ဂုဏ်။
၃။ အကာလိကော = အခါမလင့် ကောင်းကျိုးချမ်းသာပေးတတ်သောဂုဏ်။ ၄။ ဧဟိပဿိကော = လာလှည့်ရှုလှည့်ဟူ၍ အစီရင်ကိုခံ ထိုက်သော ဂုဏ်။
၅။ သြပနေယျိကော = စိတ်နှင့်မခွာ ဘဲဆောင်ခြင်းငှာ ထိုက်သော ဂုဏ်။ ၆။ ပစ္စတ္တံံဝေဒိတဗ္ဗောဝိညူဟိ = ပညာရှိတို့စိတ်၌ သိအပ် ခံစားအပ်သော ဂုဏ်။
သံဃာ့ဂုဏ်တော် ကိုးပါး
၁။ သုပ္ပဋိပန္နော = သိက္ခာကျင့်ဝတ်တို့ကို ကောင်းစွာ ကျင့်တော် မူသောဂုဏ်။၂။ ဥဇုပ္ပဋိပန္နော = သိက္ခာကျင့်ဝတ် တို့ကို ဖြောင့်မတ်စွာ ကျင့်သောဂုဏ်။၃။ ဉာယပ္ပဋိပန္နော = နိဗ္ဗာန်၏ အကျိုးငှာ ကျင့်တော်မူသောဂုဏ်။
၄။ သာမိစိပ္ပဋိပန္နော = အရိုအသေပြုထိုက်အောင် သိက္ခာတို့ကိုရိုသေ ထိုက်သော ဂုဏ်။၅။ အာဟုနေယျော = အဝေးမှဆောင်၍ သီလဝန ္တတို့အား လှူအပ်သော ပစ္စည်းကိုခံယူတော်မူထိုက်သောဂုဏ်။
၆။ ပါဟုနေယျော = ချစ်ခင်နှစ်လိုအပ်သောဧည့်သည်တို့အဖို့ စီရင်ထားသောမြတ်သောအလှူကိုခံတော်မူထိုက်သောဂုဏ်။ရ။ ဒက္ခိနေယျော = တမလွန်လောကကို ယုံကြည်၍ပေးအပ်သော မြတ်သောအလှူကိုခံတော်မူ ထိုက်သော ဂုဏ်။
၈။ အဉ္ဇလီကရဏီယျော = ကောင်းမူကို အလို ရှိသူတို့ လက်အုပ် ချီ၍ ရှိခိုးခြင်းငှာ ထိုက်တော်မူသောဂုဏ်။ ၉။ အနုတ္တရံပုညခေတ္တံ = ကောင်းမှုတည်းဟူသော မျိုးစေ့တို့၏ စိုက်ပျိုးရာ လယ်မြေကောင်းသဖွယ်ဖြစ်သောဂုဏ်။
အနှစ်သုံးပါး
၁။ ဒါန ၂။ သီလ ၃။ ဘာဝနာ
ပစ္စည်းလေးပါး
၁။ ဆွမ်း ၂။ ဆေး ၃။ သင်္ကန်း ၄။ ကျောင်း
ဆီမီးကပ်လှူခြင်းအကျိုးနှစ်ပါး
၁။ ပကတိမျက်စိကြည်လင်ခြင်း ၂။ ဉာဏ် (မျက်စိ)ကြည်လင်ခြင်း
ဆွမ်းအကျိုး ငါးပါး
၁။ အာယု = အသက်ရှည်ခြင်း ၂။ ဝဏ္ဏ = အဆင်းလှခြင်း ၃။ သုခ = ချမ်းသာကြီးခြင်း ၄။ ဗလ = ခွန်အားကြီးခြင်း ၅။ ပရိဘာန = ဉာဏ်ပညာကြီးခြင်း
ပန်းလှူရသည့် အကျိုးသုံးပါး
၁။ ရုပ်ရည်လှပသည်။ ၂။ ခန္ဒာကိုယ်သန့်ရှင် းစင်ကြယ်စေ သည်။ ၃။ ခံတွင်း အနံ မွှေးကြည်စေသည်။
သီလရှိသူ ရနိုင်သောအကျိုး ငါးပါး
၁။ စည်းစိမ်ဥစ္စာရရှိနိုင်သည်။၂။ ဂုဏ်သတင်းကျော်ကြား နိုင်သည်။ ၃။ တင့်တင့်တယ်တယ်နေနိုင်သည်။ ၄။ မတွေမဝေဘဲသေရမည်။ ၅။ သေပြီးနောက် ကောင်းသောဘဝရောက်နိုင်သည်။
တရားနာခြင်း၏ အကျိုး ငါးပါး
၁။ မကြားဖူးသော ထုံနည်းပုံစံ တရားကောင် းတို့ကို ကြားရခြင်း။ ၂။ ကြားဖူးသော တရားကောင်းကို အဖန်တလဲလဲ မှတ်မိအောင်နာကြားရခြင်း။ ၃။ ယုံမှားသံသယကို ဖျောက်နိုင်ခြင်း။၄။ အယူဝါဒကို ဖြောင့်မတ်စွာ ယူနိုင်ခြင်း။ ၅။ သဒ္ဓါယုံကြည်သောစိတ်တိုးပွားစေခြင်း။
မေတ္တာအကျိုး ၁၁ ပါး
၁။ ချမ်းသာစွာအိပ်ရသည်။၂။ ချမ်းသာစွာနိုးရသည်။၃။ မကောင်းသောအိမ်မက်မမြင်၄။ လူနတ်ချစ်သနားသည်။၅။ ဘေးလွတ်အောင်နတ်တို့စောင်မသည်။၆။ မီးမလောင်နိုင်၇။ ဓားလက်နက်မထိနိုင် ၈။ အဆိပ်နှင့်မသေနိုင်
၉။ မကောင်းသောစိတ်ပျောက်သည်။၁၀။ မျက်နှာအဆင်းလှသည်။ ၁၁။ မတွေဝေဘဲသေ၍ ဗြမ္မာပြည်သို့ရောက်သည်။
သည်းခံခြင်းအကျိုး ငါးမျိုး
၁။ လူအများချစ်ခြင်း။၂။ ရန်ငြိမ်းခြင်း။၃။ အပြစ်နည်းခြင်း။၄။ မတွေမဝေသေရခြင်း။၅။ သုဂတိဘဝသို့လားရခြင်း။
အပါယ်လေးပါး
၁။ ငရဲ ၂။ တိရိစ္ဆာန် ၃။ ပြိတ္တာ ၄။ အသူရကာယ်
ကပ်သုံးပါး
၁။ ဒုဗိ ္ဘက္ခန ္တရကပ် = ငတ်မွတ်ဘေးကြောင့် ပျက်စီးသောကပ် ၂။ သတ္တန ္တရကပ် = လက်နက်ဘေးကြောင့် ပျက်စီးသောကပ် ၃။ ရောဂန ္တရကပ် = ရောဂါဘေးကြောင့် ပျက်စီးသောကပ်
ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါး
၁။ ငရဲ = ချမ်းသာမှုအလျဉ်းမရှိသောအရပ် ၂။ တိရစ္ဆာန် = နိဗ္ဗာန်နှင့်ဖီလာ မိုးကိုကျေပေးသောသတ္တဝါ ၃။ ပြိတ္တာ = ကိုယ်လက်အင်္ဂါ မမျှတသောသတ္တဝါ
၄။ အသညဇော = ခန္ဓာကိုယ်တစ်ပါးသာရှိ၍ အသက်နာမ်မရှိသော ဗြဟ္မာဘုံ ၅။ ပစ္စန ္တရော = ရတနာသုံးပါး မသိ၊ မရှိသော တောချုံ အုံခြားအရပ် ၆။ မိစ္ဆာဒိဌိ = မှားသောအယူရှိသော လူမျိုးစု
၇။ ဝိကလိန္ဒြိယ = သစ္စာလေးပါးတရားကိုနာကြားရသော် ၈။ ဗုဒ္ဓသုညော တိဟေတုကော = အသိအလိမ္မာနှင့်ပြည့်စုံသော်လည်း ဘုရားပွင့်သော ကာလနှင့်လွဲ၍ လူဖြစ်ရခြင်း။
ရန်သူမျိုး ငါးပါး
၁။ ရေ ၂။ မီး ၃။ မင်းဆိုး ၄။ သူခိုး ၅။ မချစ်မနှစ်သက်သောသူ
ဝိပတ္တိတရား လေးပါး
၁။ သီလဝိပတ္တိ = သီလပျက်ခြင်း ၂။ ဒိဌိဝိပတ္တိ = အယူပျက်ခြင်း ၃။ အာစာရဝိပတ္တိ = အကျင့်ပျက်ခြင်း ၄။ အာဇီဝဝိပတ္တိ = အသက်မွေးမှုပျက်ခြင်း
ဗျသနတရား ငါးပါး
၁။ ဉာတိဗျသန = ဆွေမျိုးဉာတိတို့ သေကျေပျက်စီးခြင်း ၂။ ဘောဂဗျသန = ရာထူးဂုဏ်သိမ် စည်းစိမ်ဥစ္စာလျောကျပျက်စီးခြင်း ၃။ ရောဂဗျသန = အနာရောဂါ နှိပ်စက်ပျက်စီးခြင်း ၄။ သီလဗျသန = အကျင့်သီလပျက်စီးခြင်း ၅။ ဒိဌိဗျသန = အယူဝါဒ လွဲမှားပျက်စီးခြင်း
ကိလေသာ သုံးပါး
၁။ လေဘ ၂။ ဒေါသ ၃။ မောဟ
ကာလ သုံးပါး
၁။ အတိတ် = လွန်လေပြီးသောကာလ၂။ ပစ္စုပ္ပါန် = လက်ရှိကာလ ၃။ အနာဂတ် = နောင်ကာလ
အဂတိတရား လေးပါး
၁။ ဆန္ဒ ၂။ ဒေါသ ၃။ ဘယာ ၄။ မောဟ
မျက်မှောက်စည်းစိမ်ပျက်စီးကြောင်းတရား သုံးပါး
၁။ ဣတ္ထိဓုတ္တ = မိန်းမလိုက်စားခြင်း ၂။ သုရာဓုတ္တ = သေသောက်ကြူးခြင်း ၃။ အက္ခဓုတ္တ = လောင်းကစားခြင်း
သရဏဂုံပျက်ရသောအကြောင်း နှစ်ပါး
၁။ မိစ္ဆာဒိဌိအယူကိုပြောင်းယူခြင်း ၂။ သေဆုံးခြင်း
ကံသုံးပါး
၁။ ကာယကံ = ကိုယ်ဖြင့်ပြုခြင်း ၂။ ဝစီကံ = နှုတ်ဖြင့်ပြုခြင်း ၃။ မနောကံ = စိတ်ဖြင့်ပြုခြင်း
အာရုံ ခြောက်ပါး ကာမဂုဏ်တရားများ
၁။ ရူပါရုံ = အဆင်းအာရုံ ၂။ သဒ္ဒါရုံ = အသံအာရုံ ၃။ ဂန္ဓာရုံ = အနံအာရုံ ၄။ ရသာရုံ = အရသာအာရုံ ၅။ ဖောဌဗ္ဗရုံ = အတွေ့အာရုံ ၆။ ဓမ္မာရုံ = တရားသဘောအာရုံ
ပိဋကတ် သုံးပုံ
၁။ သုတ္တန် ၂။ ဝိနည်း ၃။ အဘိဓမ္မာ
စေတနာ သုံးတန်
၁။ ပုဗ္ဗ = ကြိုတင်စေတနာ ၂။ မုဉ္စ = ပြုဆဲစေတနာ ၃။ ပရ = ပြုပြီးစေတနာ
လောကပါလ တရားနှစ်ပါး ( လောကကို စောင့်ရှောက်သော တရား။ )
ဟိရီ = အပြစ်မကင်းသော အမှု၊ မကောင်းမှု ပြုလုပ်ရမည်ကို ရှက်ခြင်း၊ ဩတ္တပ္ပ = အပြစ်မကင်းသော အမှု၊ မကောင်းမှု ပြုလုပ်ရမည်ကို ကြောက်ခြင်း၊
လောက သုံးပါး
၁။ သတ္တလောက = လူသတ္တဝါများ၏ လောက ၂။ သင်္ခါရလောက = ဖြစ်ပျက်ပြုပြင်လောက ၃။ သြကာသလောက = ရှိရှိသမျှလူသတ္တဝါအားလုံးရှိသောလောက
ဗြဟ္မစိုရ်တရား လေးပါး
၁။ မေတ္တာတရား ၂။ ကရုဏာတရား ၃။ မုဒိတာတရား ၄။ ဥပက္ခာတရား
သမ္ပတ္တိတရား လေးပါး
၁။ ကာလသမ္ပတ္တိ = ခေတ်အခါကောင်းနှင့် ကြုံတွေ့ရခြင်း။၂။ ဂတိသမ္ပတ = လူ့ဘဝနတ်ဘဝကဲ့သို့ ကောင်းသောဂတိနှင့် ကြုံတွေ့ရခြင်း။ ၃။ ဥပဓိသမ္ပတ = ခြေလက်အင်္ဂါညီညာပြည့်စုံခြင်း၊ ရုပ်ရည်ရူပကာတင့်တယ်ခြင်း။ ၄။ ပယောဂသမ္ပတ = ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံ ကံသုံးပါးဖြူစင်ကောင်းမွန်ခြင်း။
သမ္ပဒါတရား လေးပါး (မျက်မှောက်ကြီးပွားကြောင်းတရား လေးပါး)
၁။ ဥဌာနသမ္ပဒါ = ထကြွလုံ့လဝီရိယနှင့် ပြည့်စုံမှု ၂။ အာရက္ခသမ္ပဒါ = စောင့်ရှောက်ခြင်းနှင့် ပြည့်စုံမှု ၃။ ကလျာဏမိတ္တသမ္ပဒါ = မိတ်ဆွေကောင်းရှိမှု ၄။ သမဇီဝိတသမ္ပဒါ = မျှတစွာအသက်မွေးမှု
ခန္ဓာ ငါးပါး
၁။ ရူပက္ခန္ဓာ ၂။ ဝေဒနာက္ခန္ဓာ ၃။ သင်္ခါရက္ခန္ဓာ ၄။ သညာက္ခန္ဓာ ၅။ ဝိညာဏက္ခန္ဓာ
သိက္ခာ သုံးပါး
၁။သီလ ၂။သမာဓိ ၃။ပညာ
သစ္စာ လေးပါး
၁။ ဒုက္ခသစ္စာ ၂။ သမုဒယသစ္စာ ၃။ နိရောဓသစ္စာ ၄။ မဂ္ဂသစ္စာ
စေတီ လေးမျိုး
၁။ ဓမ္မစေတီ၂။ ဓါတုစေတီ၃။ ဥဒ္ဓိဿစေတီ၄။ ပရိဘောဂစေတီ
ဥပါယ်တံမျဉ် လေးမျိုး
၁။ ဘေဒဥပါယ် = သဘောထားအယူအဆကွဲလွဲအောင် သွေးတိုးသပ်လျှိုသည့်နည်းလမ်း။၂။ ဒဏ္ခုဥပါယ် = ထောင်ချခြင်း၊ အချုပ်ချခြင်းစသော ဒဏ်ခတ်သည့်နည်းလမ်း။
၃။ သာမဥပါယ် = ရင်းနှီးအောင်ပေါင်းသင်းဆက်ဆံခြင်း၊ ကိုယ်ဘက်ပါအောင် ဖျောင်းဖျပြောဆိုစည်းရုံးခြင်းနည်းလမ်း။ ၄။ ဒါနဥပါယ် = ပေးကမ်းခြင်းနည်းလမ်း။
ငရဲ
ဆင်းရဲခြင်းအပြည့်၊ချမ်းသာမှု မြူမှုန်မျှမရှိ၊အကြားအလပ်မရှိ ဒုက္ခဆင်းရဲ အဖန်တလဲလဲဖြစ်နေသောဆင်းရဲခြင်း။
ကမ္မသကတဉာဏ်
ကံ,ကံ၏အကျိုးပေးကို ယုံကြည်သက်ဝင်သောဉာဏ်။ ( ကောင်းတာလုပ်ရင် ကောင်းကျိုးရမည်။မကောင်းတာလုပ်ရင် မကောင်းကျိုးရမည်လို့ ယုံကြည်သောဉာဏ်။)
ဗုဒ္ဓသာသနံ စိရံတိဋတု မြတ်စွာဘုရားရှင်၏ သာသနာ ရောင်ဝါနေသို့လင်းစေသောဝ်။ အဓွန့်ရှည်ကြာတည်တံ့ခိုင်မြဲပါစေသောဝ်။
သင်ကြားလေ့လာဗုဒ္ဓဘာသာ
No Comments